Europese Bodemgezondheidwet wordt voorstel voor een Richtlijn inzake bodemmonitoring en veerkracht

In kader van de Europese Green Deal werd er vastgelegd dat men in Europa de ecosystemen en de biodiversiteit wil behouden en herstellen.

Er werd een Europese bodemstrategie voor 2030 bepaald en deze houdt het volgende in:

“De Commissie zal een specifiek wetgevingsvoorstel over bodemgezondheid indienen tegen 2023, waardoor de doelstellingen van deze strategie kunnen worden gehaald en tegen 2050 een goede bodemgezondheid in de hele EU. Zo’n wetgeving initiatief zal voldoen aan de vereisten voor betere regelgeving, gebaseerd zijn op een grondige effectbeoordeling, inclusief een subsidiariteitscontrole, en eerbiedig de bevoegdheden van de lidstaten op dit gebied.”

In dat kader publiceerde de EU op 5 juli 2023 een wetsvoorstel m.b.t. bodemmonitoring, namelijk de Richtlijn voor bodemmonitoring en veerkracht.

Achtergrond

Meer dan 60% van de Europese bodems is ongezond en wetenschappelijk bewijs toont aan dat de bodem verder achteruitgaat als gevolg van niet-duurzaam beheer van het land, bodemafdekking, verontreiniging en overexploitatie, gecombineerd met de gevolgen van klimaatverandering en extreme weersomstandigheden.

Gedegradeerde bodems verminderen de levering van ecosysteemdiensten zoals voedsel, voer, vezels, timbre, nutriëntenkringloop, koolstofvastlegging, ongediertebestrijding of waterregulering. Het verlies van deze essentiële bodemecosysteemdiensten kost de EU jaarlijks minstens 50 miljard euro.

Doelstelling

De nieuwe wet heeft tot doel de belangrijkste bodembedreigingen in de EU aan te pakken, zoals erosie, overstromingen en aardverschuivingen, verlies van organisch materiaal in de bodem, verzilting, verontreiniging, verdichting, afdekking en verlies van bodembiodiversiteit.

Door deze richtlijn in te voeren wil men:

• Een solide en coherente bodemmonitoringkader uitwerken
• Gezonde bodem bekomen en behouden in 2050
• De ecosysteemdiensten verstrekken
• Klimaatsverandering tegengaan, biodiversiteit behouden, weerbaar zijn tegen natuurrampen, voedselzekerheid verzekeren, menselijke gezondheid verbeteren.

Wat houdt dit voorstel in?

Europa heeft gekozen voor een richtlijn daar deze toelaat om flexibiel en evenredig in te grijpen in de lidstaten. Een richtlijn vereist dat de lidstaten de doelstellingen bereiken en de maatregelen implementeren in hun nationale materiële en procesrechtelijke systemen.

Dit voorstel bouwt verder op het bestaand beleid en wordt gefaseerd aangepakt. De bedoeling is geleidelijk duurzame bodemmaateregelen in te voeren.

De nieuwe wet bodemmonitoring biedt een juridisch kader om tegen 2050 gezonde bodems te helpen realiseren:

• Door het opzetten van een solide en samenhangend monitoringkader voor alle bodems in de hele EU, zodat de lidstaten maatregelen kunnen nemen om aangetaste bodems te regenereren,
• waardoor duurzaam bodembeheer de norm wordt in de EU. De lidstaten zullen moeten definiëren welke praktijken door bodembeheerders moeten worden toegepast en welke moeten worden verboden omdat ze bodemdegradatie veroorzaken,
• waarbij de lidstaten worden verzocht potentieel verontreinigde locaties te identificeren, deze locaties te onderzoeken en onaanvaardbare risico's voor de menselijke gezondheid en het milieu aan te pakken, en zo bij te dragen aan een gifvrije omgeving in 2050.

Deze richtlijn is van toepassing op alle bodems op het grondgebied van de lidstaten. Dit houdt o.a. in landbouw, bos, stedelijk en natuurlijke gronden, …. maar ook de overzeese gebieden.

Te monitoren parameters zijn onder meer verzilting, erosie, koolstofverlies, verdichting, nutriënten, chemische verontreiniging en waterretentie, evenals de snelheid van bodemafdekking en ruimtebeslag. Voor bodemafdekking en ruimtebeslag geldt een tweejaarlijkse rapportageverplichting.

De verplichte monitoring moet plaatsvinden in door de lidstaten aan te wijzen 'bodemdistricten'. Dit is een administratieve eenheid met een zo groot mogelijke homogeniteit in onder andere grondsoort en landgebruik.

De lidstaten zijn vrij in de keuze van te nemen bodembeschermende maatregelen en maatregelen om bodemverontreiniging aan te pakken. De richtlijn geeft slechts een indicatieve lijst. Voor de aanpak van bodemverontreiniging en de identificatie van potentiële bodemverontreinigingslocaties kiest de Commissie een risicobenadering.

De lidstaten moeten mogelijk vervuilde bodemsites oplijsten en de gezondheids- en milieurisico's ervan in kaart brengen. Door deze publiek toegankelijk te maken, is het voor burgers ook eenvoudiger om de staat van bodems te controleren.

Europa wil 5 jaar na de inwerkingtreding een evaluatie krijgen vanuit de lidstaten. Zo kan de Commissie het jaar erna (6 jaar na inwerkingtreding), en met voldoende data, een eerste herziening van de richtlijn inplannen.

Meer informatie over het voorstel vind je terug via deze link.