Decreet woonreservegebieden en Instrumentendecreet goedgekeurd

De Vlaamse regering is al een lange tijd bezig met het uitwerken van de bouwshift. Er lagen twee decretale initiatieven op tafel, met name het Decreet woonreservegebied en het Instrumentendecreet. Deze decreten kwamen recent in een stroomversnelling. Beide decreten werden aangenomen in de plenaire vergadering van 24 mei 2023 en vervolgens bekrachtigd en afgekondigd op 26 mei 2023. Het Instrumentendecreet is vooralsnog niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en dus nog niet in werking getreden. Het decreet woonreservegebieden werd op 27 juni 2023 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en treedt binnenkort in werking.

Het Decreet Woonreservegebieden plaatst een ‘stolp’ over de woonreservegebieden. Er kunnen geen vergunningen meer worden verleend in de door het gewestplan bestemde woonuitbreidingsgebied, woonreservegebied en reservegebied voor woonwijken, woonreservegebied, woonaansnijdingsgebied. Slechts in vijf gevallen kunnen deze gebieden wel nog worden ontwikkeld (niet van toepassing in watergevoelig openruimtegebied):

• De gemeente beslist tot vrijgave van het gebied (‘Vrijgavebesluit’). Dit besluit moet overeenstemmen met het GRS of gemeentelijk ruimtelijk beleidsplan en een volledige procedure met openbaar onderzoek doorlopen.
• Een bestaande niet-vervallen vergunning in een ontwikkeld woonreservegebied blijft geldig en wordt geacht in woongebied te liggen, waar veel meer mogelijk is dan in woonreservegebied.
• De woonreservegebieden die zijn geordend door een APA of BPA kunnen worden ontwikkeld volgens dit APA of BPA, desgevallend met toepassing van de afwijkingsmogelijkheden uit de VCRO (Titel IV, hoofdstuk IV VCRO).
• Voormelde afwijkingsmogelijkheden uit de VCRO blijven ook geldig (Titel IV, hoofdstuk IV VCRO) in de door het gewestplan bestemde woonreservegebied, bijvoorbeeld de zonevreemde basisrechten, de afwerkingsregel, werken algemeen belang, enzoverder.
• De opmaak van een nieuw RUP kan het woonreservegebied nader ordenen en de ontwikkeling ervan mogelijk maken. Als er tegen 1 januari 2040 geen RUP is opgemaakt voor de door het gewestplan bestemde woonreservegebieden, moet het Vlaams gewest een RUP opmaken.

Belangrijk is dat omgevingsvergunningsaanvragen ingediend vóór de datum van inwerkingtreding van het decreet én op een volledig en ontvankelijke manier, niet onder de nieuwe regeling vallen. Het decreet treedt in werking tien dagen na bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Tot en met donderdag 6 juli kunnen dus nog aanvragen worden ingediend onder de ‘oude regeling’.

De belangrijkste wijzigingen uit het Instrumentendecreet zijn:

• Nieuwe procedure en begroting voor (1) eigenaarsvergoedingen en gebruikersvergoedingen, (2) koopplichten en (3) ‘billijke schadevergoeding’ voor overheidsmaatregel met bouwverbod na het verkrijgen van een vergunning. Voor deze aanpassingen is nog een uitvoeringsbesluit van de Vlaamse regering nodig.
• Nieuwe begroting voor planbaten. Dit is van toepassing voor RUP’s voorlopig vastgesteld na inwerkingtreding decreet.
• Aanvulling van de bepalingen over lasten in het Omgevingsvergunningsdecreet. De inwerkingtreding is voorzien vanaf 1 januari 2024.

Bron: Lisa Duquet van LDR Advocaten