Duurzaamheid in al zijn facetten

Vorige week vond de VMx-opleiding over duurzaamheid plaats. We startten onze opleiding met niemand minder dan Peter Wollaert van Cifal Flanders. Daarna kwamen Bram De Keulenaere en Johannes Spaas van Mantis Consulting aan bod met meer uitleg over duurzaamheidswetgeving op de verschillende niveaus. Greet Schoeters sloot af met een toelichting over de link tussen gezondheid en chemische stoffen. De PFAS-crisis van de voorbije maanden heeft ondertussen het belang hiervan aangetoond.

Wat nemen we hieruit mee?

We zijn als samenleving zo streng geworden op thema’s zoals gezondheid (roken, alcohol, …), het voorkomen van arbeidsongevallen, maar zijn nog steeds gigantisch nonchalant als het aankomt op klimaat, op CO2-reductie of onze impact op mensenrechten.

De 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen zijn in 2015 door de Verenigde Naties vastgesteld als de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030. En deze agenda komt niets te vroeg. Het is onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en taak voor de komende generaties! Bedrijven die duurzaamheid en het energiebeleid holistisch bekijken zijn vandaag in de economische en energiecrisis standvastiger dan bedrijven die dit niet doen. Duurzaamheid bevordert de performantie van de onderneming. We moeten werken aan een welvaartscreatie binnen de grenzen van de aarde, rekening houdend met de beperkingen van de milieugebruiksruimte.

Er zijn 5 vragen met stijgend ambitieniveau die je jezelf als organisatie kan stellen:

1. Is jouw organisatie futureproof en dus klaar voor de maatschappelijke uitdagingen van de toekomst?
2. Is jouw organisatie deel van de problemen of deel van de oplossingen? En hebben die oplossingen dan geen negatieve randeffecten?
3. Is jouw organisatie een changemaker? Is men binnen jouw organisatie bereid na te denken over innovatieve trajecten om diensten en producten op de markt te brengen?
4. Is jouw organisatie een gamechanger? Helpt jouw organisatie met het wegwerken van systemische fouten in onze economie?
5. Doorstaat jouw organisatie de SDG-toets? Is men binnen de organisatie bereid om de organisatie te bekijken door de bril van SDG’s, als kritisch reflectiekader bestaande uit 17 doelstellingen met 5 sociale, 5 economische, 5 ecologische en 2 transversale doelstellingen gekoppeld aan 169 targets? Is jouw organisatie SDG-proof?

Er zijn 9 kernvragen waarop je als organisatie een antwoord moet geven om SDG-proof te worden.

1. Hoe milieuvriendelijk is jouw organisatie?
2. Hoe sociaal is jouw organisatie en zijn dienstverlening?
3. Hoe is jouw organisatie een hefboom voor welvaart?
4. Hoe gaat jouw organisatie om met conflict, taboes, agressie, controverse, klachten en veiligheidskwesties?
5. Hoe waarborgt jouw organisatie recht en rechtvaardigheid, en hoe integreert ze waarden, integriteit en ethische principes?
6. Hoe past jouw organisatie de principes van goed bestuurlijk beleid toe?
7. Bevordert jouw organisatie lokale, interdisciplinaire, interculturele, interreligieuze, intergenerationele, multi-stakeholderpartnerschappen?
8. Is er specifieke aandacht voor internationale solidariteit en Noord-Zuidsamenwerking?
9. Beschikt jouw organisatie over financiële middelen, ICT-ondersteuning, opleidingsmogelijkheden, aanbestedingsprocedures en management of monitoringsystemen om de SDG’s vlot te implementeren?

Een integraal jaarverslag zou en zal in de nabije toekomst de volgende onderdelen moeten bevatten:

1. ABC van de organisatie (facts & figures)
2. Missie (‘purpose’), visie en waarden(beleving) & integriteit/ethiek
3. Verslag over activiteiten (activiteitenverslag), producten en diensten (economisch
4. verslag)
5. Financieel verslag (jaarrekening)
6. Milieuverslag
7. Sociaal verslag (sociale balans)
8. Verslag ‘goed bestuurlijk beleid’
9. Verslag filantropie en (internationale) goede doelen (citizenship reporting)
10. Mensenrechtenrapportage (human rights due diligence)

Daarnaast moet het zo kort mogelijk en zakelijk opgesteld zijn zodat het kan vergeleken worden met anderen. Johannes van Mantis Consulting tipte om je hierop nu al voor te bereiden en te voorzien in systemen waaruit bovenstaande data kunnen gehaald worden. Werk bovendien aan een holistisch duurzaamheidsbeleid zodat je met trots over deze zaken kan rapporteren naar al je stakeholders.

Steeds meer chemische stoffen die gezondheid beïnvloeden

We sloten de dag af met een toelichting over de relatie tussen gezondheid en kunstmatige chemische stoffen. De voorspelling is dat de hoeveelheid chemische stoffen in de toekomst wereldwijd nog zal toenemen en zelfs zal verdrievoudigen tegen 2050. De totale hoeveelheid stijgt maar ook de diversiteit aan chemische stoffen neemt toe. Slechts over minder dan 10% van deze stoffen is geweten wat de gevolgen kunnen zijn voor onze gezondheid. De gevolgen van deze chemische stoffen zijn heel divers. Deze kunnen een invloed hebben op onze groei, IQ, gedrag, gewicht, ontwikkeling, astma, kanker, …

Wel wordt het belang van regelgeving duidelijk. Als er regelgeving is, als bepaalde stoffen worden gereguleerd, daalt de blootstelling en zien we nadien ook een daling van de desbetreffende stoffen in het lichaam. Tegelijkertijd kan er met metingen in het kader van onderzoek ook een signaal gegeven worden aan het beleid als bepaalde stoffen in het lichaam stijgen.

Ondanks de vele reeds bestaande regelgeving is de uitdaging nog zeer groot. De verspreiding van stoffen gaat heel snel en via verschillende kanalen (lucht, stof, voeding, water, bodem, consumentenproducten, …). Bedrijven kunnen hier ook een rol in opnemen want ook voor chemische stoffen zijn de grenzen van de planeet overschreden. De producenten van producten en stoffen uit de chemische industrie moeten bij het design van de stoffen toxicologische informatie inwinnen via screeningstesten of in silico onderzoek naar de impact op mens en milieu, net zoals de farmaceutische industrie al doet.

Tot slot

Deze opleiding was géén aanval tegen bedrijven. Integendeel: Ondernemerschap is één van de mooiste dingen die er zijn, maar onderneem op een manier die kan blijven duren. Want vele organisaties vandaag werken nog niet op een duurzame manier. Het zit vandaag niet in het DNA van vele organisaties. Maar we moeten wel die richting uit. We moeten duurzaamheid zien als een permanente uitdaging die gemanaged moet worden, net zoals andere zaken in de organisatie. Duurzaamheid is veelkoppig en niet statisch, het is voortdurend in beweging. Als je duurzaam onderneemt kan je als bedrijf maar ook als samenleving groeien zonder milieuschade te berokkenen.

Men zegt vaak ‘goed nieuws is geen nieuws’. Toch wel. Wij delen goed nieuws want onze opleiding over duurzaamheid was een groot succes. Een succes in die zin dat de boodschap overkwam op de deelnemers. Het is nu aan de milieuprofessionals om ermee aan de slag te gaan binnen de organisaties waar ze werkzaam zijn.

 *Een juistere titel is 'Duurzaamheid in al haar facetten', want het duurzaamheidsverhaal is echt een vrouwenverhaal! Denk maar aan Rachel Carson, Gro Harlem Brundtland, ...