Eerste hulp bij bomen en vergunningsvragen

Een boom vervult meerderde functies. Een boom levert materialen zoals hout, voedsel, … Maar daarnaast levert hij ook heel wat diensten. Een boom verschaft schaduw, verkoeling van de atmosfeer, bescherming van planten en dieren, nestgelegenheid voor vogels. Kort door de bocht: hoe meer (inheemse) bomen, hoe beter dus. Houd hierbij wel rekening met de plantafstanden. Deze vind je terug in het Veldwetboek (agrarisch gebied) en het Burgerlijk Wetboek (boek 3 Goederen, art. 3.133).

Wil je – na lang overwegen en zoeken naar alternatieven – toch bepaalde bomen kappen? De wetgeving inzake het kappen van bomen is heerlijk gezellig complex door al de verschillende bepalingen die erop van toepassing zijn:

• Bosdecreet: kapmachtiging en ontbossing
• Natuurdecreet: wijzigingsverbod, VEN-verbod, omgevingsvergunning voor vegetatiewijzigingen
• Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen
• Decreet Onroerend Erfgoed: toelating en advies

Best overloop je steeds onderstaande vragen om te weten te komen welke vergunningen je eventueel moet aanvragen of waarmee je rekening moet houden:

1. Staat de boom alleen of in groep? In welke vegetatie staat de boom (bos, grasland, houtkant, heide, …)?

Staat de boom binnen bos of wordt de vegetatie als bos beschouwd? Dan is het Bosdecreet van toepassing en moet je je afvragen of het bos bos blijft of dat er sprake is van ontbossing (en dus boscompensatie).

• Als enkel een aantal bomen gekapt worden in het kader van het beheer van het bos dan blijft bos bos. In bossen heb je voor praktisch alles een machtiging nodig van ANB of een goedgekeurd beheerplan. Je kan voor bepaalde handelingen die toelating (machtiging) krijgen als het wenselijk en nodig is en als het past binnen het multifunctioneel gebruik van een bos.
• Blijft bos geen bos en verdwijnen er m²’s bos? Dan ontbos je. Ontbossing is verboden tenzij in een aantal uitzonderlijke gevallen (algemeen belang, in woon- of industriegebied, vergunde verkavelingen, natuurdoelen in natuurbeheerplan) mits het bekomen van een omgevingsvergunning en bovendien moet ontbossinggecompenseerd worden. Voldoe je niet aan de uitzonderingsvoorwaarden dan is ontbossen toch nog mogelijk mits je een ontheffing bekomt van de minister, gevolgd door een omgevingsvergunning voor ontbossing en boscompensatie. Bij een ontbossing groter dan 3 hectare is ook een MER verplicht.

2. In welke ruimtelijke bestemming staat de boom? Speelt de vergunningsplicht vanuit het ruimtelijk beleid (VCRO – Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen)? M.a.w. heb je een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen nodig?

Een stedenbouwkundige vergunning heb je ook nodig voor het vellen van dikke bomen (met stamomtrek van meer dan 1 meter op 1 meter hoogte) buiten bossen (ongeacht waar in Vlaanderen). Let wel: kijk ook de gewestelijke, provinciale, gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen na, alsook de bijzondere voorwaarden opgenomen in de omgevingsvergunning en de vrijstellingsbepalingen.

3. Speelt er een verbod of vergunningplicht vanuit het Natuurdecreet (omgevingsvergunning voor vegetatiewijzigingen)?

Als de boom of bomen niet in bosverband staan dan kom je ook terecht bij het Natuurdecreet. Bomen zijn kleine landschapselementen en ze kunnen deel uitmaken van vegetaties. Wijzigingen aan vegetaties en KLE’s kunnen via het Natuurdecreet beschermd zijn door een verbod of een vergunningsplicht (omgevingsvergunning voor vegetatiewijzigingen) en sowieso speelt de zorgplicht (vermijden van vermijdbare schade). In de ruimtelijke bestemming woongebied of industriegebied speelt de vergunningsplicht vanuit het Natuurdecreet niet, ook de huiskavel (tuinen) zijn vrijgesteld als de zorgplicht wordt nageleefd.

Ook altijd opletten bij de aanwezigheid van beschermde soorten. Bomen zijn immers de habitat voor vele soorten. Opzettelijk verstoren van soorten is verboden in Vlaanderen. Ook is het verboden om nesten/voortplantings- of rustplaatsen te vernielen/beschadigen/wegnemen.

4. Speelt de wetgeving inzake onroerend erfgoed (toelatings- of adviesplicht)? M.a.w. heeft de boom een beschermd statuut, is deze gelegen in een beschermd landschap of staat ze op een inventaris?

Bij het wijzigen van bomen en struiken kan dan een toelating nodig zijn van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Het kappen van bomen in beschermde statuten zal altijd onder die toelatingsplicht vallen.

Weet dus dat op het kappen van bomen buiten bosverband mogelijks 2 omgevingsvergunningen moeten aangevraagd worden, zowel die voor stedenbouwkundige handelen (VCRO) als voor het wijzigen van vegetaties (Natuurdecreet).

Een stedenbouwkundige vergunning heb je nodig voor het ontbossen van bos … én voor het vellen van bomen buiten bossen vanaf een bepaalde stamomtrek (doorgaans 1 meter op 1 meter boven de grond) en dit ongeacht waar in Vlaanderen.

Zie je de bomen door het bos niet meer? Dan kan je altijd ANB contacteren voor advies. Bel hiervoor naar het nummer 1700.