Donker licht of licht donker?

Op het menu stond een toelichting over de hernieuwde richtlijn over bemalingen, een overzicht van de huidige kennis en lopend onderzoek van de invloed van verlichting op fauna en een betoog met verschillende tips & tricks over ecologisch-technologische randvoorwaarden bij een praktijkvoorbeeld, namelijk de spooraanleg in het Zoniënwoud.

We gaan hier even dieper in op één van de toelichtingen, namelijk deze over verlichting en fauna.

Mensen zijn dagactieve dieren. Wij voelen ons goed wanneer er licht is, daardoor hebben we de neiging om overal licht te creëren, ook als het in de natuur donker is. We voelen ons veiliger dan. Maar we vergeten soms dat we niet alleen zijn op deze wereld. Veel dieren zijn nachtactief en voelen zich het best in het donker, ook prooidieren hebben het liever duister, zo zijn ze minder zichtbaar voor roofdieren.

Licht ’s nachts heeft een invloed op de fitheid van dieren. Als die fitheid niet goed is heeft dit een invloed op de voortplanting van dieren en kunnen deze uitsterven. Maar het kan ook zijn dat de fysiologie in de war raakt of dat het dier zich anders dan normaal gaat gedragen door dat kunstlicht. Of mogelijks heeft het licht geen invloed op henzelf maar op de dieren die zij eten. Enkele voorbeelden:

• Door de aanwezigheid van licht slapen vogels minder vast, ze zijn rustelozer waardoor er energie, die normaal gebruikt wordt voor het zoeken naar voedsel, verloren gaat.
• Een ander voorbeeld is dat dieren voedsel gaan zoeken ’s nachts, terwijl ze dit normaalgezien overdag doen.
• Schildpadden worden aangetrokken door wit licht, een rode lamp zorgt ervoor dat ze de andere kant uitwillen.
• Door de aanwezigheid van kunstlicht gaan koolmezen vroeger eitjes leggen en worden de vogeltjes geboren voor de aanwezigheid van vele insecten waardoor er meer vogeltjes sterven.
• Een bosmuis is extreem lichtgevoelig. Wanneer deze leeft in een gebied dat omringd is door verlichte straten, is deze bosmuis opgesloten in dit gebied, kunnen ze minder snel een partner vinden om zich voort te planten of vinden ze te weinig voedsel, …
• Een vos wordt aangetrokken door licht.
• Amfibieën zijn zeer lichtgevoelig. Wit en groen licht houdt padden tegen. Dit zou wel kunnen helpen aan banen om de amfibieën tijdens drukke momenten niet te laten oversteken.

Het is dus erg belangrijk om licht te minimaliseren en licht alleen maar daar te veroorzaken waar je het wil hebben en dit met een minimale lichtintensiteit. Zo kan je licht dimmen, of maar op bepaalde momenten licht(vervuiling) veroorzaken. Wil je toch licht, dan kan je, zeker met LED-verlichting, de kleursamenstelling veranderen. Over het algemeen heeft rood licht het minste effect op dieren en is het dus minder schadelijk dan wit licht. Hoe komt dit? Dagactieve dieren zijn gevoelig voor rood, nachtactieve dieren zien vooral donkere kleuren zoals blauw. Ze hebben weinig baat bij het zien van rood. Door de evolutie zijn ze het duur verleerd om rood te kunnen zien. Als je geen rood licht kan plaatsen en je wil toch wit licht, neem dan zo warm mogelijk wit licht. Maar indien mogelijk vermijd dan licht om de dieren te sparen. Groen licht is alleen maar goed voor lijsterachtigen die over zee trekken.