Verslag Bodemcongres 2019 – Bodemzorg: breed gedragen door de sector

Bodemzorg is…

De kernboodschap die als rode draad doorheen de presentaties liep, kreeg veel bijval bij de deelnemers: bodemzorg is meer dan louter compliant zijn met wetgeving. Bodemzorg moet per definitie ook voorbij de grenzen van ruimte en tijd gaan. Bodemzorg stopt niet na de sanering en de huidige visie op restverontreiniging is niet langer houdbaar. Er moet met andere woorden een integrale aanpak komen waarbij sterk toekomstgericht gedacht en gewerkt wordt. Alleen op die manier kan een duurzaam gebruik van de bodem door de volgende generaties gevrijwaard blijven.

Wat daarvoor nodig is, is inzetten op een doorgedreven samenwerking tussen publieke en private actoren binnen een passende maar flexibele juridische omkadering en met de nodige aandacht voor technische expertise. Het congres bood hier vanuit diverse invalshoeken niet noodzakelijk het antwoord, maar minstens inspiratie en stof tot nadenken.

Voorbij wetgeving

Juridisch werd op de eerste plaats ingezoomd vanuit het bestaande instrumentarium bij de overheid (OVAM in het bijzonder) en vanuit een breder internationaal kader over bodem en land rentmeesterschap (UN, SDG’s, Europees beleid). Een gemeenschappelijke conclusie was alleszins dat het huidige wetgevende kader bodemzorg onvoldoende afdekt en dat nog heel wat issues ten gronde moeten worden bekeken. Naast regelgeving moet er ‘transversaal’ gewerkt worden en is er een grote behoefte aan kennisopbouw en informatiedeling. Verlaten we de ‘gebiedsgerichte’ aanpak voor een meer geïntegreerde, collectiverende benadering, dan is bijvoorbeeld de vraag wat de impact hiervan zal zijn op het eigendomsrecht. En kunnen we hoe dan ook tot duurzame concepten van ‘ecosystemen’ en ‘ecosysteemdiensten’ komen?

Omgevingsmanagement

Vanuit een andere, brede visie kwam het pleidooi om bodemzorg bij voorbaat als onderdeel van omgevingsmanagement te beschouwen. Op die manier ontstaat een integrale benadering waarbij verschillende instrumenten zoals milieueffectenbeoordeling, maatschappelijke kostenbatenanalyse, participatief proces samenkomen, zodat de noodzaak voor nog maar eens een aparte wetgeving rond bodemzorg overbodig zou kunnen zijn.

Nu al in de praktijk?

Verder kwamen ook enkele concrete cases aan bod, die nu al die nieuwe aanpak van innovatieve samenwerking en toekomstgericht werken illustreerden, nl. de Oosterweelverbinding en Blue Gate Antwerp.

Visie van de sector

De vertegenwoordigers van de organiserende organisaties (VEB, OVB, VMx en go4circle) prikkelden het publiek om vanuit specifieke cases, maar ook verwachtingen mee na te denken over de impact van integrale bodemzorg voor de sector. Zo werd de complexiteit aangekaart vanuit de huidige wetgeving om op een zinvolle manier bodemmaterialen circulair in te zetten. En ook de milieuprofessionals, en de milieucoördinatoren in het bijzonder, zien soms het bos niet door de bomen, al wordt van hen wel verwacht een centrale rol te spelen inzake milieuzorg waarvan bodem een onderdeel uitmaakt. Verder werd er gepeild naar de manier waarop eenieder zijn of haar verantwoordelijkheid zou opnemen als het over bodemzorg of ‘Land & Soil Stewardship’ gaat. Daaruit bleek toch nog dat er een hele weg te gaan is.

Conclusies

Ondanks alle mogelijke toekomstige hindernissen werd geconcludeerd dat de bodemsector wel degelijk een positief verhaal is, dat er al heel wat mooie resultaten werden behaald en dat de uitdagingen dan wel ambitieus mogen zijn, er bij alle betrokkenen wel degelijk kennis maar vooral ook betrokkenheid is om tot integrale bodemzorg te komen. “Het is de plicht van de sector om verder te gaan dan regelgeving, voorbij grenzen van ruimte en tijd.”

Deze visie – breed en gedragen door de sector – werd tot slot in dank aanvaard door de vertegenwoordiger van Minister Zuhal Demir. Hij benadrukte dat de principes, bedenkingen, maar ook de ambities die tijdens het congres werden geopperd, passen binnen het beleid dat de Minister heeft vooropgezet in haar recente Beleidsbrief.

Vervolg

Tijdens het netwerkmoment achteraf werd niet enkel verder van gedachten gewisseld over wat werd gezegd, maar werd ook duidelijk de ‘goesting’ geformuleerd om vanuit de sector – die voor de gelegenheid ook op kaart gezet werd dankzij de BodemSectorKaart – verder werk te maken van de uitrol van integrale bodemzorg – wordt ongetwijfeld vervolgd!

Bron: UMiO